امروزه پرداختن به مسئله‌ی یادگیری به‌خصوص در فضای آموزش‌وپرورش از نکات بسیار مهمی است که دقت نظر مسئولین امر را می‌طلبد. برای این که فرایند یادگیری در مدرسه به طور مؤثرتری اجرا شود، کادر آموزشی باید اطلاعات جامعی رابطه با انواع روش‌های یادگیری داشته باشند.
اطلاع از مجموعه روش‌هایی که منجر به یادگیری می‌شوند علاوه بر کمک به کادر آموزشی، سطح یادگیری دانش‌آموزان را نیز ارتقا می‌بخشد. اولیا نیز بهتر است از این روش‌ها مطلع باشند تا در ساعاتی که دانش‌آموزان در منزل حضور دارند و به کسب علم و دانش می‌پردازند، با مشکلی مواجه نشوند. به همین دلیل مدرسه‌ی قرآنی گلهای فاطمیه برای اجرای انواع روش‌های یادگیری باتوجه‌به شرایط هر دانش‌آموز، بستر نوآورانه‌‌ای را ایجاد کرده است.
در این مطلب قصد داریم بیشتر در مورد انواع روش‌های یادگیری صحبت کنیم و در مطالب بعدی حتما در مورد نقش مدرسه‌ی گلهای فاطمیه در تقویت هریک از این روش‌ها مفصل صحبت خواهیم کرد. با ما همراه باشید.
انواع روش‌های یادگیری که دانستن آنها الزامی است
مجموعه‌ی روش‌های یادگیری به سه سبک دیداری و شنیداری و لمسی تقسیم می‌شوند. هرکدام از این روش‌ها توضیحات و ویژگی‌ها و راه کارهای مخصوص به خود را دارند که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت.
روش یادگیری دیداری
دانش‌آموزانی که روش یادگیری آنها دیداری است، بیشتر ازطریق «مشاهده‌کردن» می‌آموزند. آنها تمایل دارند که در ردیف‌های جلویی کلاس بنشینند و از نزدیک شاهد همه چیز باشند. بسیار مرتب و منظم هستند و معمولاً هنگام تجسم‌کردن یا به‌خاطر سپردن مطالب، چشم‌هایشان را می‌بندند. تصویرها، فیلم‌ها و رنگ‌ها به یادگیری آنها کمک می‌کنند. دانش‌آموزانی که دارای این سبک از انواع روش‌های یادگیری هستند، ترجیح می‌دهند بیشتر ببینند.
روان‌شناسان فعال در این زمینه، دانش‌آموزانی را که از راه دیداری می‌آموزند، به دو نوع تصویری و نوشتاری تقسیم می‌کنند.
۱. فراگیرانِ تصویری: این دانش‌آموزان بر مبنای تصاویر می‌اندیشند. یعنی اگر از کودک خُردسال دارای این سبک رنگ زرافه را بپرسید، احتمالاً تصویر زرافه‌ای که در فیلم یا عکسی دیده است به ذهنش خطور می‌کند. همچنین اگر از دانش‌آموزی که از این نوع روش یادگیری بهره می‌بَرد، موقعیت مکانی استان گیلان در ایران را بپرسید، احتمالاً تصویری از نقشه‌ی کشور را برای پاسخ به سؤال شما، در ذهنش مجسم می‌کند.
۲. فراگیرانِ نوشتاری: این دانش‌آموزان به کلمات فکر می‌کنند و خواندن را به‌سرعت یاد می‌گیرند و به‌راحتی می‌توانند املای صحیح کلمات را به‌خاطر بسپارند. آنها همچنین دوست دارند نوشتن حروف را تمرین کنند و درمجموع یادگیری آنها از طریق نوشتن بیشتر است.
۶ ویژگی مهم دانش‌آموزان یادگیریِ دیداری
۱. با مشاهده‌ی ترکیبِ تصاویر، مطالب را به‌خاطر می‌سپارند.
۲. معمولاً برای به‌خاطر سپردن مطلب، چشمان خود را برای تجسم ذهنی آن می‌بندند.
۳. در تجسم ذهنی اشیا، طرح‌ها و نتایج توانا هستند.
۴. تمایل به یادداشت‌برداری مفصل با جزئیات فراوان دارند.
۵. بیشتر جذب جلوه‌های تصویری و کتاب‌های مصور می‌شوند.
۶. در این سبک از انواع روش‌های یادگیری برای برجسته‌سازی و های‌لایت نکات کلیدی از ماژیک‌های رنگی و مارکرها استفاده می‌کنند.
راهکارهایی برای موفقیت دانش‌آموزان در روش یادگیری دیداری
- تشویق دانش‌آموزان: تشویق آنها و فراهم‌آوردن وسایلی که برای یادگیری نیاز دارند.
- توجه به علایق دانش‌آموزان: توجه به فعالیت‌هایی که از آنها لذت می‌برند و به یادگیری آنها کمک می‌کنند؛ مانند بازی‌های کارتی و فکری - تصویری که مهارت آنها را زیاد می‌کند.
روش یادگیری شنیداری
دانش‌آموزانی که سبک یادگیری شنیداری دارند، با «شنیدن» بهتر می‌آموزند. آنها معمولاً جایی را در کلاس انتخاب می‌کنند که بتوانند بهتر بشنوند؛ اما نقطه‌ی دید، چندان برایشان اهمیت ندارد. این دانش‌آموزان معمولاً وقتی خسته می‌شوند با خودشان زمزمه‌وار حرف می‌زنند. آنها با صدای بلند درس می‌خوانند و به این صورت مطالب و اطلاعات را به‌خاطر می‌سپارند. دانش‌آموزانی که به این سبک از انواع روش‌های یادگیری تمایل دارند، بیشتر از این که بنویسند صحبت می‌کنند و از بحث‌کردن درباره‌ی آنچه آموخته‌اند لذت بسیار می‌برند.
۷ ویژگی مهم دانش‌آموزان یادگیریِ شنیداری
۱. به‌راحتی می‌توانند اطلاعات گفتاری را به یاد بیاورند.
۲. مهارت خوبی در صحبت‌کردن دارند.
۳. شنوندگان خوبی هستند.
۴. معمولاً در امتحانات شفاهی بهتر عمل می‌کنند.
۵. مهارت داستان‌سُرایی خوبی دارند.
۶. سروصدای محیط باعث حواس‌پرتی آنها می‌شود.
۷. نیاز کمتری به خواندن مطالب برای یادگیری و حفظ آنها دارند.
راهکارهایی برای موفقیت دانش‌آموزان با روش یادگیری شنیداری
۱. پخش موسیقی در پس‌زمینه: بسیاری از دانش‌آموزان یادگیریِ شنیداری در محیط‌هایی با صدای پس‌زمینه، یادگیری بهتری دارند؛ بنابراین برای دانش‌آموزانی که به سبک شنیداری از انواع روش‌های یادگیری تمایل دارند، پخش موسیقی کمک می‌کند تا تمرکز و بازدهی بهتری برای یادگیری مطالب داشته باشند.
۲. استفاده از دستورالعمل‌های صوتی: دانش‌آموزان یادگیری شنیداری به طور معمول، زمانی که دستورالعمل‌ها بهصورت گفتاری ارائه شود، فرایند یادگیری‌شان بهتر می‌شود.
۳. مشارکت در بحث‌های گروهی: دانش‌آموزان یادگیری شنیداری، اغلب از شرکت و بحث در گروه‌هایی که در فضای مدرسه وجود دارد لذت می‌برند. برنامه‌ریزی منظم برای جلسات حضوری با اعضای تیم یا معلمان در این مسیر به آنها کمک بسیاری می‌کند.
۴. ضبط‌‌کردن جلسات: دانش‌آموزان یادگیری شنیداری، بهتر است جلسات را ضبط کنند تا بعداً بتوانند دوباره به آنها گوش بدهند.
۵. مطالعه با صدای بلند: دانش‌آموزان یادگیری شنیداری، بهتر است در اتاق خود با صدای بلند درس بخوانند.
روش یادگیری حرکتی
افرادی که سبک یادگیری آنها حرکتی است با لمس اشیا و انجام کارهای عملی مطالب را می‌آموزند و دوست دارند فعال باشند. افرادی که به این روش از انواع روش‌های یادگیری می‌آموزند، استراحت و وقفه‌های زمانیِ زیادی در حین یادگیری به خود می‌دهند و در هنگام صحبت‌کردن از حرکات دست و تا حدودی زبان بدن کمک می‌گیرند. این افراد از انجام کارهای عملی همچون مهندسی و مکانیکی و درکل، از ساختن لذت می‌برند و حتی در هنگام خستگی نیز شروع به فعالیت می‌کنند.
بیشتر بخوانید: نقش هدف در زندگی دانش‌آموزان
۴ ویژگی مهم دانش‌آموزان یادگیری حرکتی
۱. برای یادگیری نیاز به حرکت دارند: این دانش‌آموزان بیش از حد معمول با بدن خود در تماس هستند، بنابراین برای یادگیری نیاز به فعالیت دارند. حتی وقتی روی صندلی نشسته‌اند و به معلم خود گوش می‌دهند، اقدامات کوچکی مانند ضربه‌زدن با انگشتان یا حرکت‌دادن پاهایشان انجام می‌دهند.
۲. از حافظه‌ی عضلانی خوبی برخوردار هستند: دانش‌آموزان یادگیری حرکتی، می‌توانند در شرایط دشوار نیز هماهنگی حرکتی خود را حفظ نمایند. آنها سریع‌تر از حد معمول واکنش نشان می‌دهند و هماهنگی خوبی بین چشم‌ها و دست‌هایشان وجود دارد.
۳. بهصورت عملی بهتر می‌آموزند: دانش‌آموزان یادگیری حرکتی، در حفظ اطلاعاتی که بهصورت بصری یا شنوایی به آنها ارائه می‌شود تا حدودی ضعف دارند. برعکس، آنها در یادآوری چیزهایی که هنگام شرکت در فعالیتی یاد گرفته‌اند بسیار عالی عمل می‌کنند.
۴. به‌راحتی حواسشان پرت می‌شود: تمرکز دانش‌آموزان یادگیری حرکتی، نسبت به دانش‌آموزان دیگر بسیار پراکنده است؛ زیرا توجه آنها روی عمل است. آنها اگر مجبور شوند مدت طولانی بی‌حرکت بنشینند خسته می‌شوند و نیاز به انجام کاری دارند که تحرک داشته باشد.
راهکار برای موفقیت دانش‌آموزان یادگیری حرکتی
۱. مطالعه‌کردن بهصورت ایستاده: نشستن طولانی‌مدت برای دانش‌آموزان حرکتی، بسیار سخت است. این دانش‌آموزان هنگام مطالعه باید بایستند تا راحت‌تر بتوانند مطالب را درک کنند.
۲. درگیرکردن جلسات مطالعه با فعالیت: بزرگ‌ترین مشکل دانش‌آموزان حرکتی این است که برای حفظ تمرکز خود نیاز به حرکت مداوم دارند. راهکار توصیه شده به این دانش‌آموزان این است که مطالعه‌ی خود را با فعالیت‌های بدنی همراه کنند. در این صورت می‌توانند توانایی‌های خود را افزایش دهند.
سخن آخر
احتمالاً با خواندن این مطلب از خود می‌پرسید شما در کدام دسته قرار دارید؟ پاسخ به چنین سؤالی مطلق نیست. هر فردی با مجموعه‌ای از انواع روش‌های یادگیری سروکار دارد اما همیشه یکی نسبت به بقیه دارای برتری است. همه‌ی ما هر سه سبک دیداری و شنیداری و لمسی را در وجود خود داریم. اما همیشه یکی برتری دارد و همان روش برتر است که گروه ما را مشخص می‌کند.
طبق تحقیقات روان‌شناسان، حافظه‌ی افرادْ تلفیقی از این گروه‌هاست و در هر فرد، اثر یکی از این روش‌های یادگیری پُررنگ‌تر از سایرین است. با مطالعه و دقت در مطالبی که گفته شد به‌وضوح دانش‌آموزان متوجه خواهند شد که کدام یک از انواع روش‌های یادگیری در وجودشان نهادینه شده است. با شناختی که هر دانش‌آموز از نحوه‌ی یادگیری خود به دست می‌آورند، می‌توانند روند پیشرفت درسی خود را ارتقا دهد.