همه‌ی ما ایرانیان با آیات و روایات کتاب آسمانی آشنا هستیم و از کودکی با آنها اُنس گرفته‌ایم. الحق هم آیات قرآنی برای تمامی لحظات زندگی ما کافی هستند. هرگاه در زندگی با چالش و مسئله‌ای مواجه می‌شویم می‌توانیم با مراجعه به کلام خداوند یکتا، بر آن چالش و یا مسئله پیروز شویم. بحث آموزش‌وپرورش در ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست. به همین دلیل مدرسه قرآنی تأسیس شده است.
مدرسه قرآنی عبارت است از مدرسه‌ای که باهدف آموزش‌وپرورش کودکان و نوجوانان با محوریت قرآن و عترت در مقاطع و پایه‌های تحصیلی مختلف تأسیس شده باشد. البته تمامی مدارس ایران اسلامی، به‌نوعی مدارس قرآنی به حساب می‌آیند زیرا همه‌ی ما مسلمان هستیم و کتاب ما قرآن است. اما در مدارس قرآنی نسبت به سایر مدارس به طور تخصصی‌تر از آیات و روایات قرآن استفاده می‌شود.
منظور از استفاده‌ی تخصصی از آیات قرآن چیست؟
منظور ما این است که تمامی ارکان مدرسه بر اساس اصول و قواعد قرآن شکل‌گرفته است. شرایط مدرسه، پوشش افراد حاضر در محیط آموزشی، رفتار، گفتار و هرآنچه که در یک مدرسه‌ی عادی هست، در مدارس قرآنی برگرفته از آیات کتاب آسمانی هستند.
لازم است در مورد این موضوع صحبت کنیم که در مدرسه قرآنی هیچ‌گونه خللی در روند آموزشی کودکان و نوجوانان ایجاد نخواهد شد. به‌هیچ‌عنوان مباحث درسی کنار گذاشته نمی‌شوند. در حقیقت همه چیز با آیات و روایت همراه و هماهنگ هستند. همان‌طور که مسابقات قرآنی برگزار می‌شوند، انواع مسابقات علمی نیز در مدرسه گلهای فاطمیه برگزار می‌گردند و رعایت اعتدال یک اصل اولیه برای ما به حساب می‌آید.
آموزش‌وپرورش در قرآن به چه صورت بیان شده است؟
همه‌ی ما زمانی که متولد می‌شویم، لوح پاکی هستیم خالی از هرگونه آلودگی و همچنین خالی از فضایلی مانند، علم، درک، تربیت، معرفت و کمال. از همان بدو تولد نیز روند آموزش‌وپرورش ما آغاز و تا آخر عمرمان ادامه پیدا می‌کند. با گذر زمان و افزایش سن، آموزش‌های لازم را دریافت می‌کنیم و می‌توانیم آنها را در زندگی خود بکار ببندیم. به آیه‌ی 78 سوره‌ی نحل دقت فرمایید:
«و اللّه اخرجکم من بطون امهاتکم لا تعلمون شیئا و جعل لکم السمع و الأبصار و الافئدة لعلکم تشکرون»
و خداوند، شما را از شکم مادران‌تان خارج نمود درحالی‌که هیچچیز نمیدانستید و برای شما گوش و چشم و عقل قرارداد تا شکر نعمت او را بهجا آورید.
به همین دلیل نیز خداوند برنامه‌های ویژه‌ای را از راه آیات قرآنی برای هدایت، تربیت و پرورش انسان‌ها به پیامبر اسلام وحی نمود. حال وظیفه‌ی ما این است که در عصر حاضر با بهره‌گیری از این آیات و روایات ارزشمند فرایند آموزش‌وپرورش را متحول سازیم. با استفاده از کتاب آسمانی می‌توانیم تا عالی‌ترین مدارج دست پیدا کنیم و این دقیقا همان سازوکار اصلی است که در مدرسه قرآنی کاربرد فراوان دارد.
اهمیت خودشناسی در مدرسه قرآنی
نخستین اصل برای استفاده‌ی صحیح از راهنمایی‌های قرآن، این است که انسان‌ها خودشان را خوب بشناسند. چه‌بهتر که این شناخت نخست در محیط خانواده و سپس در مدرسه شکل بگیرد. به‌خصوص مدرسه قرآنی که امروزه در سراسر کشورمان ایران با بهره‌گیری از امکانات و تجهیزاتی مطابق با تکنولوژی روز دنیا تأسیس و به بهترین شکل ممکن در حال خدمت‌رسانی هستند.
زمانی که انسان‌ها بتوانند خودشان را بشناسند، می‌توانند با جهان پیرامون خود ارتباط صحیح برقرار سازند. تجربیات و رفتار آنها رنگ الهی به خود خواهد گرفت. انسان تا خودش را نشناسد هرگز پی نخواهد برد برای چه به این جهان آمده و قرار هست تا به کجا برود. اهمیت خودشناسی آن‌قدر زیاد است که مقدمه‌ای برای هدف‌گذاری صحیح خواهد شد.
هدف‌گذاری، خود به تنهایی می‌تواند عاملی برای موفقیت باشد. هدف یعنی نگاه به افق دور دست و برنامه‌ریزی جهت حرکت، تلاش و کوشش برای رسیدن به آنها. معجزه زمانی رخ خواهد داد که تلاش و پشتکار انسان‌ها با ایمان به خداوند متعال و عمل به آیات کتاب آسمانی همراه شود.
برخی اشارات قرآن به مسائل آموزشی و پرورشی
در این بخش قصد داریم در مورد اشاراتی که در قرآن به مسائل آموزشی و پرورشی شده است صحبت کنیم. البته اشارات فراوانی در این رابطه وجود دارد که ما به برخی از این نشانه‌ها اشاره خواهیم کرد:
- آیات 7 و 8 سوره‌ی شمس: وَ نَفْسٍ وَ ما سَوَّاها (7) و سوگند به نفس آدمى و آن قدرتمند حکیمى که آن را موزون ساخت و سامان بخشید، فَأَلْهَمَها فُجُورَها وَ تَقْواها (8) و گنهکارى و تقواپیشگی‌اش را به آن الهام کرد. آیات مهمی که به ما می‌گویند: انسان به آموزش‌وپرورش به جهت قرارگیری در مسیر درست زندگی نیاز دارد زیرا در وجود انسان پتانسیل گرایش به اعمال نیک و بد وجود دارد. آموزش صحیح در مدرسه قرآنی می‌تواند کمک کند تا راه را از بیراهه تشخیص دهیم.
- سوره‌ی بقره آیه‌ی 129: «ربنا وابعث فیهم رسولاً منهم یتلوا علیهم آیاتک و یعلمهم الکتاب و الحکمة و یزکیهم انک انت العزیز الحکیم» پروردگارا! در میان آنها پیامبری از خودشان برانگیز، تا آیات تو را بر آنان بخواند و آنها را کتاب و حکمت بیاموزد و پاکیزه کند، زیرا تو توانا و حکیمی.
- سوره‌ی آل عمران آیه‌ی 164: «لقد منّ اللّه علی المؤمنین اذ بعث فیهم رسولاً من انفسهم یتلوا علیهم آیاته و یزکیهم و یعلمهم الکتاب و الحکمة و ان کانوا من قبل لفی ضلال مبین»، هنگامی که در میان آنها پیامبری از خودشان برانگیخت که آیات او را بر آنها بخواند و آنها را پاک کند و کتاب و حکمت بیاموزد و البته پیش از آن در گمراهی آشکاری بودند.
- سوره‌ی جمعه آیه‌ی 2: «هو الذی بعث فی الامیین رسولاً منهم یتلوا علیهم آیاته و یزکیهم و یعلمهم الکتاب و الحکمه و ان کانوا من قبل لفی ضلال مبین»، او کسی است که در میان جمعیت درسنخوانده رسولی از خودشان برانگیخت که آیاتش را بر آنها میخواند و آنها را تزکیه می‌کند و به آنها کتاب و حکمت میآموزد و مسلماً پیش از آن در گمراهی آشکاری بودند.
اصول آموزشی و پرورشی مدرسه قرآنی گلهای فاطمیه
در این بخش قصد داریم در مورد مهم‌ترین اصول آموزشی و پرورشی مدرسه قرآنی گلهای فاطمیه بگوییم:
آموزش براساس افق دید جهانی، تفکر اسلامی و عمل در سطح ملی
در نخستین نشست اندیشه‌های راهبردی به جهت ارائه، تعریف و تبیین «الگوی اسلامی - ایرانی پیشرفت» رهبر معظم انقلاب به سه مورد افق دید جهانی، تفکر اسلامی و عمل در سطح ملی اشاره نمودند. بسیار مهم است که مدارس از نظر کیفیت و استانداردهای لازم در سطح مدارس جهانی باشند. همچنین تفکر قرآنی که خوشبختانه در مدرسه قرآنی رواج بسیار بیشتری دارد گسترش‌یافته و ماحصل نهایی در کشور عزیزمان ایران صرف رشد و پیشرفت فرزندانمان شود تا آنها نیز در آینده برای رشد و پیشرفت خود و کشور خودشان کار و تلاش کنند. به این شکل می‌توانیم به الگوی صحیح پیشرفت در تمام ابعاد دست پیدا کنیم.
آموزش‌وپرورش، بدون توقف
در حکمت 73 کتاب نهج‌البلاغه می‌خوانیم:
«مَن نَصَبَ نَفسَهو لِلنّاسِ اِمامًا فَلیَبدَاُ بِتَعلیمِ نَفسِهی قَبلَ تَعلیمِ غَیرِهی , وَ لیَکُن تَادیبُهو بِسیرَتِهی قَبلَ تَادیبِهی بِلِسانِهی؛ وَ مُعَلِّمُ نَفسِهی وَ مُوَّدِبُها اَحَقُّ بِالاِجلالِ مِن مُعَلِّمِ النّاسِ وَ مُوَّدِبِهِم»
کسی که خود را پیشوای مردم قرارداد, باید پیش از آن که به تعلیم دیگران پردازد, خود را تعلیم کند؛ و پیش از آن که به گفتار تربیت کند, با کردار تعلیم دهد, زیرا آن کس که خود را تعلیم دهد و ادب کند, سزاوارتر به تعظیم است از آن که دیگری را تعلیم دهد و ادب بیاموزد.
به‌این‌ترتیب آموزش‌وپرورش نه‌تنها در مدرسه، بلکه در خانه و حتی در ذهن هر فرد باید ادامه یابد. این مهم به نحوه‌ی آموزش در مدارس بستگی دارد. اینکه آموزش‌ها و اصول تربیتی تا چه حد برای کودکان و نوجوانان فراگیر و همچنین قابل‌استفاده در محیط خانواده و اجتماع باشند. مدرسه قرآنی با استفاده از آیات و احادیث در کنار مباحث علمی روز می‌تواند کاربرد علوم در زندگی را چشمگیر کند.
استفاده از آیات مرتبط برای مباحث علمی
استفاده از آیات مرتبط با مباحث علمی در مدرسه قرآنی به جذابیت و تأثیرگذاری آنها در ذهن کودکان و نوجوانان می‌افزاید. همچنین کمک می‌کند تا آنها بتوانند اعجاز قرآن را بهتر درک کنند.
گلچینی از معلمین برتر قرآنی
کادر معلمین و مدیرانی که در مدرسه قرآنی به آموزش‌وپرورش دانش‌آموزان می‌پردازند علاوه بر صلاحیت‌های لازم علمی و اخلاقی باید از صلاحیت در زمینه‌‌ی تسلط به آیات و روایات قرآنی نیز برخوردار باشند.
از دیگر اصول آموزشی و پرورشی مدرسه قرآنی گلهای فاطمیه عبارت‌اند از:
- تمرکز بیشتر بر روخوانی صحیح و درک آیات و مفاهیم قرآنی طبق سرفصل‌های تعیین شده در مدارس قرآنی
- در مقاطع بالاتر تحصیلی روی رسم‌الخط قرآنی تمرکز خواهد شد
- تعیین معیار سنجش پیشرفت تحصیلی و در کنار آن تعیین معیاری جهت سنجش پیشرفت قرآنی دانش‌آموزان
- برگزاری انواع مراسم، مسابقات و جشن‌های قرآنی
- بهره‌گیری از اولیای محترم دانش‌آموزان
- استفاده از ابزار و تجهیزات مطابق با پیشرفت تکنولوژی برای آموزش قرآن
- روند حفظ و پاسداری از آیات ارزشمند قرآن
از اینکه با ما همراه بودید بسیار سپاسگزاریم.