در این مطلب قصد داریم در قالب پرسش و پاسخ، به سوالات پر تکرار شما دانش‌آموزان عزیز پاسخ دهیم. از اینکه با مدرسه قرآنی گلهای فاطمیه همراه هستید سپاسگزاریم.
سوال اول
من هرچقدر که درس می‌خوانم حس می‌کنم یاد نگرفته‌ام یا آنچه که خوانده‌ام از یادم رفته و از این بابت همیشه نگران هستم، چه کار کنم؟
دانش‌آموزان گرامی، از نظر مشاوره‌ای، سه نوع قصد یادگیری وجود دارد: کنفرانسی، تشریحی و تستی. اگر مطلبی را به قصد زدن تست و حل تمرینات (یادآوری جزئیات با دیدن سوال و گزینه ها) مطالعه کنید و بخواهید آن را به صورت کنفرانسی (توضیخ دقیق بدون دیدن جزئیات) یادآوری کنید، قطعا نمی‌توانید و این دلیلی است که شما تصور دارید که مطالب را فراموش کرده‌اید.
در حالی که اگر تست.ها و گزینه‌ها را ببینید، مطالب برای شما تداعی خواهد شد. هنگام مرور دروس، برای هر درس مطابق با نوع آن درس (تمرینی و حفظی) مرور را انجام دهید. برای دروس تمرینی (مانند ریاضی، فیزیک، مسائل اقتصاد، زبان فارسی و سایر دروی) ابتدا خلاصه نویسی‌های خود را مرور کنید و سپس به سراغ حل تست‌ها و سوالات علامتدار بپردازید.
برای دروس حفظی (مانند تعاریف فیزیک، زیست شناسی، منطق، جامعه شناسی، دین و زندگی و سایر دروس) نیز بهتر است کتاب درسی و خلاصه نویسی‌های خود را سریع مرور نمایید. درصورتیکه مطابق برنامه عمل کنید می‌توانید چندین بار دروس را مرور کرده و تست‌های مرتبط با آن را کامل نمایید. بنابراین اصلا نگران مطالب فرموش شده نباشید. اولا مطالب را به شیوه درست بازیابی کنید، ثانیا با مرور دروس مطابق آنچه در بالا توضیح داده شد می‌توانید نقاط فراموشی خود را بیابید.
سوال دوم
چگونه همزمان هم خلاصه نویسی داشته باشم و هم درس را بخوانم بدون اینکه دچار کاهش تمرکز شوم؟
سعی کنید مطالعه خود را به صورت حجمی- زمانی انجام دهید. یعنی در یک زمان مشخص حجم مشخصی را مطالعه کنید. در این صورت به سرعت مطالعه شما افزوده می‌شود و مطالعه با کیفیت تری خواهید داشت. هر بخشی که توسط دبیر تدریس می شود باید خلاصه نویسی آن هنگام مطالعه درس هر روز همان روز (در چرک نویس) نوشته شود.
همچنین هنگام حل تمرین‌های آموزشی، نکات تمرین‌ها را نیز در یک برگه کوچک بنویسید. این کار را برای هر قسمت تدریس شده انجام دهید تا فصل به اتمام برسد، سپس الگوهای یادآوری (چرک نویس های کوچک) و نکاتی را که با حل تمرین متفرقه آموخته‌اید را جمع آوری کرده و آنها را بازنویسی کنید. اگر پس از تنظیم خلاصه نویسی پایانی فصل، نکته‌ای بود، آن را به انتهای خلاصه نویسی خود اضافه نمایید. بنابراین در هنگام مطالعه هر بخش، خلاصه نویسی های چرک نویس همان بخش را تهیه کنید و در پایان الگوی یادآوری نهایی را رسم نمایید زیر این کار به شما کمک می کند الگوی یادآوری مناسب و دقیقی داشته باشید. ممنظور از الگوی یادآوری همان تکمیل فرایند خلاصه نویسی از چرک نویس به دفتر یا برگه‌ی مخصوص خلاصه نویسی‌تان است.
سوال سوم
منظور از مرور کردن دروس و یا خلاصه نویسی چیست؟
بسیاری از دانش آموزان مرور را با دوباره خواندن اشتباه می‌گیرند. مرور یعنی یاد آوری ذهنی مطالب یاد گرفته شده. در الگوی یادآوری کافیست عنوان اصلی را ببینید و نکات اصلی را به صورت ذهنی برای خود یادآوری کنید، سپس نکات اصلی را دیده و نکات فرعی را به صورت ذهنی تداعی کنید. اما اصطلاح دیگری وجود دارد به نام دوره کردن که معمولا به اشتباه با مرور کردن یکسان در نظر گرفته می‌شود و عبارت است از خواندن مجدد نکات مهم از روی جزوه و یا کتاب درسی.
برای یادآوری و مرور دروس بهتر است عنوان درس موردنظر و یا مبحث مورد نظر را ببینید و هرچه از آن یادگرفته‌اید را یادآوری کنید.
سپس تیترها و سایر عناوین پاراگراف‌ها را دیده و محتوای آنها را نیز یاد آوری کنید. در مورد سوالات و تمرینات نیز سعی کنید پاسخ مربوطه را در ذهن خود تداعی (یادآوری) کنید.
در فیش نویسی کافیست روی فیش یا کاغذ را ببینید تا مبحث مورد نظر در ذهن شما یادآوری شود. توجه داشته باشید سوالات مهم در آن مبحث را دوباره حل کنید تا تسلط شما بیشتر شود. بد نیست بدانید مرور شامل دو مرحله است، ابتدا آنچه برای‌تان یادآوری شده است را از روی کتاب و جزوه بررسی می‌کنید که درست باشد و یا نکته‌ای از آن فراموش نشده باشد و سپس آنچه فراموش شده است یا به اشتباه یادآوری شده را با خواندن مجدد آن بخش (دوره کردن) اصلاح می‌کنید.
سوال چهارم
آیا مهم است که حتماً درحالت و شرایط استاندارد مطالعه کنیم؟
بله. رعایت شرایط استاندارد مطالعه که شامل شرایط فیزیکی، محیطی و ذهنی می‌شود، باعث افزایش بازده مطالعاتی و کیفیت مطالعه دانش‌آموزان می‌شود.
مکان مطالعه از جمله شرایط محیطی است که باید ثابت و اختصاصی باشد. یعنی در این محل کار دیگری جز درس خواندن صورت نگیرد و محل مطالعه نیز مشخص باشد. این کار سبب شرطی شدن و جدیت ذهن شما در حین مطالعه شده و تمرکز شما را نیز بالا می‌برد. در محیط مطالعه بهتر است عوامل حواس‌پرتی شنیداری در حداقل ممکن باشد و سکوت کافی بر فضا حاکم باشد تا با تمرکز کافی به مطالعه بپردازید.
داشتن نور و دمای استاندارد یکی دیگر از شرایط بسیار مهم در محیط مطالعه مناسب هست. محیط مطالعه شما نباید خیلی گرم یا سرد باشد زیرا سبب کاهش کیفیت مطالعه و از دست رفتن تمرکز شما خواهد شد. محیط گرم موجب خستگی و خواب‌آلودگی شده و محیط سرد نیز دردسرهای خاص خود را همراه خواهد داشت. همچنین نور مناسب سبب می‌شود چشمان شما کمتر خسته شده و از آسیب‌های وارده به چشمان جلوگیری می‌کند. میز و صندلی مکان مطالعه شما باید متناسب با قد و ساختار بدن شما باشد.
به دلیل اینکه دانش‌آموزان زمان‌های طولانی را در حالت نشسته و مطالعه هستند و عدم تناسب بین میز و صندلی افراد با قد آنها سبب آسیب‌های جدی به ستون فقرات شده و خستگی‌های جسمی را نیز به همراه دارد. بنابراین باید حتماً محیط مطالعه ثابت و اختصاصی داشته باشید و شرایط محیطی از قبیل نور، دما، سکوت و غیره را در آن بررسی کنید تا بتوانید با حداکثر تمرکز مطالعه کرده و مطالعه باکیفیتی داشته باشید.
هنگام مطالعه همه چیز را نزدیک بگذارید
منظور از همه چیز، آن چیزهایی است که در هنگام مطالعه به آنها نیاز دارید. به عنوان مثال آب آشامیدنی نزدیک‌تان باشد تا برای نوشیدن آب مجبور به ترک اتاق نشوید. کاهش رفت‌وآمدها به شما در افزایش تمرکز و کیفیت مطالعه کمک می‌کند.