احترام و ارزش مادر در دین مبین اسلام و کتاب آسمانی ما مسلمانان فراتر از احترام و ارزشی است که در دیگر ادیان به این مقام والا گذاشته می‌شود. حقوقی را که دین اسلام برای مادر مشخص کرده، بیشتر از حقوقی است که برای دیگران و حتی برای پدران قائل شده؛ به این دلیل که مادر مربی انسان (انسان ساز هم در بعد مادی و هم معنوی) و در حقیقت پرورش دهنده‌ی جامعه است و اوست که می تواند فرد و جامعه را به سوی سعادت حقیقی و یا به شقاوت و ناکامی هدایت کند.
علاوه بر مطالب ارزشمند کتاب آسمان در مورد مقام مادر، بزرگان دین مانند پیامبر اسلام و دیگر امامان معصوم نیز سخنان ارزشمندی در مورد مقام مادر بیان کرده‌اند. خواندن این سخنان به ما دانش‌آموزان کمک می‌کند تا درک بهتری از مادر پیدا کنیم و با احترام روز افزون به او راه سعادت را برای خود بگشاییم.
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) در تبیین مقام مادر
می‌فرمایند:
«الجنة تحت اقدام الامهات»
بهشت زیر پاهای مادران است
در تفسیر و تعریف از این حدیث باید گفت هرگز نمی‌توان به سعادت و خوشبختی رسید مگر با کسب رضایت و احترام مادر. همچنین در دنیای پس از مرگ نمی‌توان بدون رضایت مادر وارد بهشت خداوند شد. چنان‌چه شخصی بخواهد به مقامات والای بهشتی دست پیدا کند باید به مادر خود احترام بگذارد. زندگی و فرصتی که در این جهان مادی در اختیار داریم بهترین فرصت است تا نهایت عزت و احترام را به مادران خود بگذاریم و به او خدمت کنیم.
چرا باید به مادر احترام گذاشت؟
این همه احترام به مادر احتمالا به دلیل زحماتی است که مادر برای ما متحمل می شود. تحمل رنج و زحمت 9 ماه دوران بارداری، کودکی، نوجوانی، بزرگسالی در کنار دغدغه‌های مرتبط با تأمین نیازهای جسمی، روحی و سللامتی فرزند از مسائل طاقت فرسایی است که مادر در طول دوران حیات خود می‌پذیرد و سپس با صبر و بردباری فراوان تحمل می‌کند. طبیعی است که خداوند متعال در قبال این صبر و بردباری مادر، پاداش بی پایان به او عنایت کند.
خداوند در قرآن از زبان عیسی (علیه‌السّلام) می‌فرماید: «و برا بوالدتی و لم یجعلنی جبارا شقیا؛ خداوند مرا نسبت به مادرم نیکوکار قرار داده و جبار و شقی قرار نداده است» (سوره مریم آیه 32). حضرت مسیح (علیه‌السّلام) اگر چه بدون پدر به دنیا آمد اما در مقام برشمردن افتخارات خود، نیکوکاری نسبت به مادر را ذکر می‌کند، و این خود، دلیل واضح و روشنی است بر اهمیت مقام مادر.
مقام مادر در روایات
اگر چه امروزه سخنان بسیار زیادی از زبان افراد متعدد در مورد مادر بیان می‌شود و حتی در کشور ما روز با شکوهی را به نام روز مادر نامگذاری کرده‌انده؛ (بیستم جمادی الثانی مصادف با روز ولادت با سعادت حضرت فاطمه زهرا (علیهاالسلام) اما شوربختانه وضعیت گسترش تکنولوژی بشر چنان است که ارتباط میان پدران و مادران بسیار زودتر از گذشته قطع می‌شود. در معارف اسلامی، اهمیت فوق العاده‌ای به جایگاه مادر داده شده است. حتی در کتابی تحت عنوان وسائل الشیعه فصلی به نام «باب استحباب الزیاده فی بر الام علی بر الاب» به این امر اختصاص داده شده.
روایتی از امام صادق (ع) است که می‌فرمایند:
جاء رجل الی النبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فقال: «یا رسول الله! من ابر؟»، قال: «امک»، قال: «ثم من؟»، قال: «امک»، قال: «ثم من؟»، قال: «امک»، قال: «ثم من؟»، قال: اباک (کتاب وسائل الشیعه).
در روایتی دیگر،
مردی خدمت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) آمد و به ایشان عرض کرد: «ای رسول خدا! به چه کسی نیکویی کنم؟». پیامبر فرمود: «به مادرت»،
عرض کرد: «بعد از او به چه کسی؟»
پیامبر فرمود: «به مادرت»،
بار سوم عرض کرد: «بعد ازاو به چه کسی؟»
پیامبر دوباره فرمود: «به مادرت»، بار چهارمی که آن مرد این سؤال را تکرار کرد پیامبر به او فرمود: به پدرت.
در حدیث دیگری آمده است که جوانی برای شرکت در جهاد، (آنجا که جهاد واجب عینی نبود. نمازهای روزانه، روزه، زکات، نیکی به پدر و مادر و صله رَحِم جزئ واجبات عینی به شمار می‌روند) نزد پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) آمد. حضرت به او فرمود: «الک والدة؟»، قال: «نعم»، قال: فالزمها فان الجنه تحت قدمها.
(پیامبر فرمود) آیا مادری داری؟ عرض کرد: «آری» فرمود: در خدمت مادرت باش که بهشت زیر پای مادران است (کتاب جامع السادات، نراقی).
مقام و منزلت مادر در قرآن
خداوند متعال در قرآن به زحمات بی‌شمار و بعضا فوق‌العاده‌ی مادر اشاره کرده و می‌فرماید:
«و وصینا الانسان بوالدیه حملته امه وهنا علی وهن»
ما به انسان درباره پدر و مادرش سفارش کردیم مادرش او را با زحمت روی زحمت حمل کرد. (سوره لقمان، آیه 14)
مادران در 9 ماه دوران سخت و طاقت فرسای بارداری، از نظر جسمی و روحی دچار سستی و ضعف می‌شوند؛ زیرا از عصاره‌ی بدن آنان است که جنین پرورش می‌یابد. بنا به همین علت است که، مادران در دوران بارداری، به کمبود انواع ویتامین‌ها، مواد معدنی و غیره دچار می‌شوند. خداوند در جای دیگر می‌فرماید:
«والوالدات یرضعن اولادهن حولین کاملین«
مادران، فرزندان خود را دو سال تمام، شیر می‌دهند. (سوره بقره، آیه 233)
حق شیر دادن طی دوران دو ساله‌ی شیرخوارگی، تنها مختص به مادر است و او از فرزند کوچک خود مراقبت و نگهداری می‌نماید. تغذیه جسم و جان فرزند تازه متولد شده در این مدت زمان، با شیر و عواطف مادری، پیوند بسیار محکم و ناگسستنی با نوزاد ایجاد می‌کند و حق نگهداری و سرپرستی را بر عهده او گذارده است. چنین پیوندی آنقدر محکم است که حتی در دوران بزرگسالی نیز آثار آن به وضوح مشاهده می‌شود.
قرآن کریم در آیه‌ی 15 از سوره‌ی احقاف به رنج و زحمت مادر اشاره کرده می فرماید:
وَوَصَّيْنَا الْإِنْسَانَ بِوَالِدَيْهِ إِحْسَانًا حَمَلَتْهُ أُمُّهُ كُرْهًا وَوَضَعَتْهُ كُرْهًا وَحَمْلُهُ وَفِصَالُهُ ثَلَاثُونَ شَهْرًا حَتَّىٰ إِذَا بَلَغَ أَشُدَّهُ وَبَلَغَ أَرْبَعِينَ سَنَةً قَالَ رَبِّ أَوْزِعْنِي أَنْ أَشْكُرَ نِعْمَتَكَ الَّتِي أَنْعَمْتَ عَلَيَّ وَعَلَىٰ وَالِدَيَّ وَأَنْ أَعْمَلَ صَالِحًا تَرْضَاهُ وَأَصْلِحْ لِي فِي ذُرِّيَّتِي إِنِّي تُبْتُ إِلَيْكَ وَإِنِّي مِنَ الْمُسْلِمِينَ.
و ما انسان را به احسان در حق پدر و مادر خود سفارش کردیم، که مادر با رنج و زحمت بار حمل او کشید و باز با درد و مشقّت وضع حمل نمود و سی ماه تمام مدت حمل و شیرخواری او بود تا وقتی که طفل به حد رشد رسید و آدمی چهل ساله گشت (و عقل و کمال یافت آن گاه سزد که) عرض کند: بار خدایا، مرا بر نعمتی که به من و پدر و مادر من عطا فرمودی شکر بیاموز و به کار شایسته‌ای که رضا و خشنودی تو در آن است موفق دار و فرزندان مرا صالح گردان، من به درگاه تو باز آمدم و از تسلیمان فرمان تو شدم.
از این که تا پایان مطلب همراه ما بودید از شما سپاسگزاریم. ولادت حضرت فاطمه‌ی زهرا و روز مادر را به همه‌ی شما عزیزان تبریک عرض می‌کنیم.