خواب باکیفیت، یکی از مهم‌ترین عوامل مؤثر بر موفقیت در امتحانات خردادماه و به‌طورکلی زندگی هر انسانی است. اگر زندگی‌نامه‌ی انسان‌های موفق را مطالعه کنید، درمی‌یابید که بیشتر آنها سحرخیز بودند و این سحرخیزی با هیچ‌چیز جز خواب باکیفیت میسر نخواهد شد. تنها با خواب کافی است که می‌توانید طی روز سرحال باشید و برای موفقیت خودتان تلاش کنید. افرادی که خواب بی‌کیفیتی دارند، طول روز بی‌کیفیتی هم سپری می‌کنند.
تحقیقات بسیار زیادی درباره‌ی ضرورت خواب انجام شده و مقالات حاصل از آنها بیان کرده‌اند که میانگین ساعت خواب شبانه بهتر است حدود 6 تا 10 ساعت باشد. اما این‌که 6 ساعت بخوابید یا 10 ساعت بسته به طبع و دیگر شرایط جسمانی شما دارد. این موضوع باید حتماً توسط پزشک متخصص در زمینه‌ی خواب و رؤیا، یا پزشکان متخصص طب ایرانی مورد بررسی قرار گیرد.
در این مطلب از سری مقالات مدرسه‌ی گلهای فاطمیه قصد داریم در مورد خواب باکیفیت صحبت کنیم. هرچه که نیاز است از خواب بدانید در این مقاله آورده‌ایم تا بتوانید با افزایش کیفیت خواب، زندگی بهتری را تجربه کنید. از این مطلب نهایت استفاده را ببرید زیرا به موفقیت شما عزیزان در امتحانات خردادماه کمک فراوانی می‌کند.
بیشتر بخوانید: اهمیت امتحانات خرداد و برنامه‌ریزی صحیح برای موفقیت
از خواب باکیفیت که حرف می‌زنیم، از چه حرف می‌زنیم؟
این تیتر جذاب برگرفته از کتاب بسیار کاربردی: از دو که حرف می‌زنم از چه حرف می‌زنم اثر نویسنده‌ی بزرگ ژاپنی هاروکی موراکامی است. پیشنهاد می‌کنیم بعد از امتحانات خردادماه سری به این کتاب بزنید و آن را مطالعه کنید. سخت‌کوشی یک نویسنده‌ی موفق و جهانی به طور کامل در این کتاب شرح داده شده است.
خواب باکیفیت از یک الگوی خاص پیروی می‌کند. الگو یا چرخه‌ی خواب موضوع پر اهمیتی بوده و دارای مراحل مختلف 5 گانه است. این مراحل عبارت‌اند از:
1- خواب سبک
مرحله‌ی اول یا آغازین خواب که بسیار سطحی است و با کوچک‌ترین علتی از هم می‌پاشد، خواب سبک نام دارد. موج‌های مغزی آلفا و بتا در این مرحله فعال هستند. فرد در این مرحله از خواب، نه به طور کامل خواب است و نه بیدار، در حالتی بین خواب و بیداری به سر می‌برد.
2- امواج مغزی ریتمیک
این مرحله حدود 20 دقیقه طول می‌کشد و در آن امواج مغزی سریع و ریتمیک در مغز ایجاد می‌شوند. در این حالت دمای بدن کاهش‌یافته تا برای مرحله سوم خواب آماده شود.
3- امواج دلتا
در این مرحله الگوی خواب‌بین حالت عمیق و سبک در نوسان است. امواج مغزی خواب عمیق یعنی دلتا در این مرحله به نقطه‌ی اوج خود می‌رسند.
4- خواب عمیق
حدود هر 8 ساعت خواب 2 مرتبه شاهد مرحله‌ی چهارم خواب باکیفیت هستیم. فرد در این مرحله در خواب عمیق به سر می‌برد و بعید است به‌راحتی بیدار شود.
5- امواج بتا
امواج بتا با رؤیاپردازی همراه هستند. در این مرحله تمرکز بر روی فعالیت‌های ذهنی است. این مرحله خواب REM نیز نامیده می‌شود. REM عبارت است از حرکات سریع چشم. آرامش و حس خوب شما پس از خواب ارتباط مستقیمی با چرخه‌ی REM دارد. اگر در این حین صدای بلندی شنیده شود یا چشمانتان به هر دلیلی باز شوند (بیدار شوید) چرخه REM با اختلال همراه شده است.
شما دانش‌آموزان عزیز مدرسه گلهای فاطمیه تا این قسمت از مطلب با 5 مرحله از چرخه‌ی خواب باکیفیت آشنا شدید. توجه داشته باشید که اگر به هر دلیلی (عوامل طبیعی و یا در اثر برخی اختلالات) هریک از مراحل 5 گانه با مشکل مواجه شوند، کیفیت خواب کاهش‌یافته و به‌تبع آن عملکرد شما نیز تحت‌تأثیر منفی قرار خواهد گرفت.
موانع خواب باکیفیت را بشناسید
عوامل متعددی هستند که باعث بروز اختلال در خواب می‌شوند اما در این مقاله قصد نداریم به همه‌ی آنها بپردازیم. مواردی برای ما مهم هستند که در خواب شما دانش‌آموزان عزیز مدرسه گلهای فاطمیه اختلال ایجاد می‌کنند. می‌خواهیم با شناخت موانع خواب، هرچه بهتر با آنها مبارزه کنیم. سپس با ارائه‌ی راهکارهایی به مقابله با آنها بپردازیم تا شما گل دختران بتوانید با داشتن خواب باکیفیت در امتحانات خردادماه و دیگر ارکان زندگی همیشه موفق و پیروز باشید.
عواملی که دانش‌آموزان عزیز ما را به خود درگیر می‌کنند عبارت‌اند از:
- استرس ناشی از امتحانات خردادماه
- اضطراب شب امتحان
- ترس عدم یادگیری
- مشکلات چسمی مثل سردرد، مشکلات بینایی و غیره.
شناخت هریک از این عوامل کمک می‌کند تا بتوانید گام مؤثری در برطرف‌کردن آنها بردارید. در مقالات آینده در مورد این عوامل صحبت خواهیم کرد. اما بپردازیم به ادامه‌ی بحث خواب باکیفیت.
ساعت بیولوژیک بدن و اهمیت آن در خواب باکیفیت
ساعت بیولوژیک یا ساعت زیستی عبارت است از چرخه‌ی 24 ساعته که بر اساس میزان نور دستور بیداری و یا خواب را به بدن القا می‌کند. ساعت زیستی نقش مؤثری در: تنظیم دمای بدن، تعادل، ترشح هورمون‌ها، احساساتی نظیر تشنگی و گرسنگی و غیره دارد. ارتباط ساعت زیستی با خواب، ارتباطی بسیار نزدیک و تأثیرگذار است. میزان روشنایی و تاریکی تنظیم هورمون ملاتونین را در بدن انسان مدیریت می‌کند.
ملاتونین یکی از هورمون‌های بسیار مهمی است که به بدن کمک می‌کند خواب باکیفیت داشته باشد. در واقع بدن دستور می‌دهد که ترشح هورمون ملاتونین در طول شب نسبت به طول روز افزایش یابد.
دانش‌آموزانی که شب‌ها درس می‌خوانند و روزها تا ظهر خواب هستند باید ساعت زیستی بدن خود را با کمک مشاورین متخصص در مدرسه گلهای فاطمیه و یا استفاده از خدمات پزشکان متخصص در زمینه‌ی خواب و رؤیا اصلاح کنند. چرا باید از افراد متخصص کمک بگیرید؟ زیرا از لحاظ علمی اثبات شده که تنظیم مجدد ساعت زیستی بدن امری بسیار دشوار است و افراد موردنظر نیاز دارند مدت‌زمان زیادی تحت نظارت متخصص برای آن تلاش کنند. مشاورین و روان‌شناسان به شما کمک می‌کنند تا این دوران را با موفقیت پشت سر بگذارید. گزارش شده است که دانش‌آموزان در محیط‌های بسیار ساکت یا شلوغ و تاریک یا بیش از حد روشن نیز در بلندمدت دچار اختلال در ساعت زیستی خواهند شد و الگوی خوابشان به‌هم‌ریخته می‌شود.
آیا باید کیفیت را فدای کمیت کنیم؟
شاید با خواندن این مطالب این سؤال برای شما پیش‌آمده باشد که در ایام امتحانات خرداد همین که خواب باکیفیت داشته باشیم کافی است؟ یا مدت‌زمان خواب نیز در این راستا اهمیت دارد؟
پاسخ ما به شما این است که:
باید به هر دو توجه کنید. هم‌خواب باکیفیت اهمیت دارد و هم مدت‌زمان استاندارد خواب. امکان ندارد شما با 3 ساعت خواب شبانه به عملکرد مطلوب خود در طول روز برسید. پس باید در این زمینه بسیار مراقب باشید. چرخه‌ی 5 مرحله‌ای خواب باکیفیت بهتر است در مدت زمانی بین 6 تا 10 ساعت تکمیل شود، در غیر این صورت کیفیت خواب تحت‌تأثیر منفی قرار می‌گیرد و سر جلسه امتحان احساس خستگی می‌کنید یا برای بازیابی مطالب درسی با مشکل مواجه خواهید شد.
چند راهکار برای داشتن خواب باکیفیت
مدرسه گلهای فاطمیه تمام تلاش خود را کرده است تا دانش‌آموزان عزیز بتوانند مطالب درسی را به بهترین شکل ممکن آموزش‌دیده و فرایند یادگیری مطالب درسی را تکمیل نمایند. در این بخش قصد داریم با ارائه چند راهکار بسیار کاربردی به شما دانش‌آموزان عزیز کمک کنیم که بتوانید خواب باکیفیت داشته باشید. این راهکارها عبارت‌اند از:
- رعایت رژیم غذایی مناسب در ایام امتحانات و عدم مصرف مواد کافئینی، شیرین و مواد شور قبل یا نزدیک زمان خواب
- داشتن محیط ثابت، استاندارد و مناسب برای درس‌خواندن
- انجام حرکات کششی و ورزش حتی به مدت چند دقیقه در زمان‌های مختلف از روز
- اجتناب از کار با گوشی و کامپیوتر قبل از خواب
ممنونم که همراه ما در مقطع متوسطه اول مدرسه‌ی دخترانه‌ی گلهای فاطمیه هستید. ما به وجود شما افتخار می‌کنیم.