در مطلب گذشته که با عنوان سال تحصیلی جدید – فرصتی برای شروع قدرتمندانه برای شما منتشر شد از شروع قدرتمندانه و اهمیت آن سخن گفتیم. در این مطلب قصد داریم وارد جزئیات بیشتری شویم و روش‌هایی جهت افزایش کیفیت مطالعه به شما دختران گل مدرسه‌ی قرآنی گلهای فاطمیه معرفی کنیم. ممکن است با این روش‌ها آشنایی داشته باشید یا حتی مدتی آنها را انجام داده باشید.
هرکدام از روش‌هایی که به شما معرفی می‌کنیم می‌توانند به شما کمک کنند؛ اما مطلوب آن است که مجموعه‌ای از آنها را رعایت کنید تا بتوانید بهترین نتیجه را بگیرید. همچنین اگر در گذشته یک یا چند مورد را اجرا اما نتیجه نگرفته‌اید، به شما توصیه می‌کنیم آنها را خیلی جدی‌تر و یا به نحوی دیگر انجام دهید.
خُب، بریم سراغ روش‌ها:
1. خواندن به همراه نوشتن
همان‌طور که در مطالب قبلی نیز به آن اشاره شد، مطالعه فرایندی فعال و پويا است. براي رسيدن به اين هدف، بايد از تمام حواسّ خود براي درک صحيح مطالب درسی استفاده کنيد. بايد با چشمان خود مطالب را بخوانيد و سپس در زمان موردنیاز مطالب را بلندبلند تکرار کنيد. پس از انجام این دو مرحله بهتر است نکّات مهم را يادداشت کنيد تا هم با مطالب موردمطالعه درگير شوید و هم حضوري فعّال و همه‌جانبه در يادگيري داشته باشيد و هم این‌که در هنگام نیاز، خصوصاً قبل از امتحان و یا پرسش‌های کلاسی، بتوانيد از روي نوشته‌ها مرور و خيلي سريع، مطالب مهم را مجدداً به‌خاطر بسپاريد.
نوشتن به شما برای درک هرچه بهتر مطلبی که خوانده‌اید کمک می‌کند. همچنین نوشتن موجب می‌شود تا تمرکز بیشتری داشته باشید و افکار مزاحم به سراغ شما نیایند.
2. برجسته‌سازی نکات مهم درسی
همیشه هنگام مطالعه بهتر است که ماژیک مخصوص نشانه‌گذاری (های‌لایت) یا مداد و پاک‌کن کنار دست خود داشته باشید. این روش به شما کمک می‌کند تا سرعت و کیفیت مطالعه‌ی خود را افزایش دهید. اگر میان مطالعه بخواهید از روش شماره یک کمک بگیرید، یعنی مطالب را یادداشت کنید، سرعت مطالعه کاهش‌یافته و امکان دارد فرایند یادگیری از کنترل شما خارج شود، به‌قول‌معروف رشته‌ی کلام از دست شما دَر برود، پس بهتر آن است که داخل کتاب یا جزوه علامت‌گذاری کنید و پس از خواندن، مجدد به آنها بازگردید و یادداشت‌برداری کنید.
به این شکل به طور کاملاً نامحسوس یک مرحله‌ی دیگر نیز به فرایند مطالعه‌ی خود افزوده‌اید:
- مطالب را می‌خوانید
- علامت‌گذاری می‌کنید
- سپس مجدد به مطالب علامت‌گذاری شده بازمی‌گردید تا آنها را یادداشت کنید
پس از انجام سه مرحله‌ی بالا امکان ندارد مطلب درسی را یاد نگرفته باشید.
حاشیه‌نویسی
این مرحله شماره ندارد زیرا می‌تواند مکمل دو مرحله‌ی قبلی باشد. حاشیه‌نویسی برای برخی از دانش‌آموزان دارای جذابیت است و از آن لذت می‌برند. پس چرا وقتی لذت‌بخش است از آن نتیجه نگیرید؟
حاشیه‌نویسی دقیقاً همان کاری را می‌کند که نوشتن (مرحله‌ی اول) انجام می‌دهد پس دررابطه‌با انجام آن حساسیت نشان ندهید. اگر به نوشتن مطالب در جای دیگری به جز کتاب و جزوه عادت دارید، نیازی نیست برگردید و حاشیه‌نویسی کنید؛ زیرا انجام این دو روش باهم سرعت مطالعه و به‌تبع آن کیفیت مطالعه‌ی شما را کاهش می‌دهد. همچنین اين روش نسبت به دو روش قبلي بهتر است، ولي باز هم روش کاملي براي درک عميق مطالب و خواندن کتب درسي نيست. اگر خیلی به انجام آن علاقه دارید، می‌توانید از آن برای يادگيري مطالبي که از اهميّت چنداني برخوردار نيستند، استفاده کنید.
هرآنچه که تا این قسمت بیان شد زیرمجموعه‌هایی از روش کلی ((خلاصه‌نویسی)) بودند. هر نوع نوشته‌ی کوتاه در هنگام مطالعه خلاصه‌نویسی به‌حساب می‌آید. به نکات زیر در هنگام خلاصه‌نویسی توجه داشته باشید:
- تاحدامکان کوتاه باشند (تاحدامکان واژه‌های اضافه را حذف کنید).
مثال:
متن اصلی: آنزیم‌ها موجب افزایش سرعت فعل‌وانفعالات شیمیایی می‌شوند.
خلاصه: نقش آنزیم =افزایش سرعت واکنش شیمیایی
برخی از دانش‌آموزان هستند که به‌جای افزایش از (↑
) و به‌جای کاهش از (↓
) و سایر علائم اختصاری استفاده می‌کنند. به این شکل خلاصه‌نویسی تمیز و کاربردی‌تر خواهد شد.
- شامل کلید واژه‌ها و نکات مهم شود. بسیار مهم است که خلاصه‌نویسی علاوه بر کوتاهی، کاربردی نیز باشد و نکات بسیار مهم را در برگیرد.
- دارای فصل‌بندی و جایگاه مشخص باشد (خلاصه‌ها را به‌صورت پراکنده ننویسید).
استفاده از طوفان ذهنی
طوفان ذهنی از جمله روش‌های بسیار کاربردی اما کمتر شناخته شده است. دانش‌آموزان کمتر از این روش برای درک بهتر مطالب استفاده می‌کنند؛ زیرا با سازوکار آن آشنایی ندارند.
طوفان ذهنی عبارت است از فکرکردن و تمرکز بر یک موضوع، سپس نوشتن کلمات و جملاتی که از ذهن عبور می‌کنند. چنانچه این کلمات در ارتباط با موضوع موردنظر باشند، می‌توانید با برقراری ارتباط منطقی بین آنها مطلب را در ذهن خود تثبیت کنید. برای انجام روش طوفان ذهنی ابتدا باید یک کاغذ سفید بردارید. معمولاً موضوع یا کلمه‌ی موردنظر که قصد دارید در مود آن فکر کنید در مرکز کاغذ نوشته می‌شود. سپس افکار مرتبط در قالب کلمات اطراف آن را فرامی‌گیرند.
به این نمونه‌ی ساده دقت کنید:
دامداری کلسیم سه لیوان شیر غنی شده ویتامین لاکتوز
شیر کره استخوان‌سازی دامپزشک
گوسفند گاو مصرف لبنیات بز استریلیزه
پنیر کره حیوانی پوکی‌استخوان علوفه تازه جیره غذایی آب سالم
در نمونه‌ی بالا طوفان ذهنی در مورد مصرف لبنیات ایجاد شده هر چیزی از مواد اولیه‌ی جهت تولید، مصرف، فواید و مضرات و غیره را می‌توان در این طوفان ذهنی جای داد. حال نوبت شما است. یکی از مطالب درسی خود را انتخاب و در مورد آن طوفان ذهنی ایجاد کنید. هیچ محدودیتی وجود ندارد حتی اگر واژه‌های بی‌ربط به ذهن شما می‌رسند آنها را یادداشت کنید (مراقب باشید تعداد آنها زیاد نشود). اجازه دهید ذهنتان در مورد مطلب فکر و حسابی با آن درگیر شود.
برای ایجاد طوفان ذهنی می‌توانید از کلمات کلیدی و بسیار مهم خلاصه‌نویسی نیز استفاده کنید.
از کجا بفهمیم طوفان ذهنی نتیجه داده است؟
مقصود از انجام طوفان ذهنی دستیابی به نتایج زیر است:
- اندازه‌گیری کیفیت مطالعه و یادگیری: ازاین‌جهت اهمیت دارد که دانش‌آموزان عزیز می‌توانند کیفیت یادگیری خود را ارزیابی کنند.
- کیفیت خلاصه‌نویسی: کلماتی که با آنها طوفان ذهنی ایجاد می‌کنید از کیفیت خلاصه‌نویسی شما خبر می‌دهند.
- درک مطلب: درگیری ذهن با کلمات به درک بهتر مطالب منجر می‌شود.
اگر بیشتر کاغذ را با کلمات و مطالب مرتبط با موضوع پر کردید، بدانید بی‌شک یادگیری صورت‌گرفته و طوفان ذهنی نتیجه داده است. ذهن شما مطلب را آن‌قدر خوب درک کرده که توانسته بخش زیادی از کلمات مرتبط با آن را روی کاغذ بیاورد. به مرتبط بودن کلمات توجه کنید. گاهی شما بیشتر از مطالب مرتبط موارد بی‌ربط را روی کاغذ می‌آورید، در این صورت یادگیری شما با مشکل مواجه شده و بهتر آن است که روی موضوع موردنظر تمرکز بیشتری گذاشته یا از اول به بررسی آن بپردازید.
از این که تا انتهای مطلب با مدرسه گلهای فاطمیه همراه بودید از شما سپاسگزاریم.